ክታብ ሜራስ ወኬትበቱ   አብ-አለእ ሕመዳይ 

ታሪክ ሸዐብ ወድወል ዔማቱ (መርጅዑ) ዲብ ሰለስ እንዴ አተንከበ ልትከፈል።-

1. ድግም ሰብ አምር መናበረት ወዓዳት መጅተመዕ 2. ኣሳር ሰብ በዲር መሳክቦም። ደገጊቶም ወአቅብሮም 3. እብ ድራሰት ወበሐስ ለትከተበ ክትብ፣ ምን እሊ እንዴ ተአከበ ታሪክ ሸዐብ ልትከተብ፣ አስክ አዜ እብ ክሱስ ኤረትርየ ክቱብ ለህለ ኤረትርዪን ወሰብ ጋነ ለከትበው ጀርቤታትመ ሑድ ሰበት ኢኮን፣ ዝሕረት ዐባይ ልትሐሰብ፣ ታሪክ ኤረትርየ ናይ ክሉ ቆሚያት ለለሐቅፍ እግል ልግበእ ገብአ ምንገብእ ብዙሕ ድራሳት ወበሐስ ለአትሐዜ፣ ከእብለ መናሰበት እለ እግል ዐቦት ህግየ ትግሬ ልትጻገሞ ለህለው ዲብ ሐምድ። መምህር ሙሰ ኣሮን ወመንደላይ ባሕስ ደሳሌ በረኸት ክታብ ሜራስ እግል ልክተቦ ለነስአወ በዳሪት ቀላል ሰበት ኢኮን እግል ሐምዶም እፈቴ፣ ቀደም አዳላዮትለ ክታብ ለትከተበ አክትበት እት ረአስለ እግል ክለን ቆሚያት ኤረትርየ ለከስስ ወታሪክ ኤረትርየ እብ ዓመት ለከምከመ ክታብ እግል ልትበሀልመ ቀድር፣

ለበዝሕ ዲብ ክታብ ሜራስ ለህለ ምን ዓዳት። አድጋማት። አምሳላት ወመናበረት ክምሰልሁመ ዲብለ ቆሚያት ለህለ ለመድ ሰበት ብዲቡ፣ እሊ ህዬ ለስዕ ቆውምየት ኤረትርየ ዲብ ሕድ ሐባሊኮ ክምተን ለርኤነ፣ እሊ ሐባሊኮ ለገብአ እቡ ረኤነ ምን ገብእ። ቀደም ብዙሕ ስኒን ሰሩ ቀባይል ምን አካን ዲብ አካን እት ልትገዐዝ ዓዳቱ ሀይብ ወዓዳት ብዕዳም ነስእ ዐለ፣ ወሰሩ እት ረአስ እሊመ ምን ቆምያቱ እንዴ ፈግረ ልባስ ቆምያት ብዕዳት ለብስ ወዲብ ብዕድ ቆምያት ልትሓበር ነብረ፣ እግል ቆምየት ትግሬ ለከስስ ክታብ ሜራስ ለመስል ቀደም እለ ፋግር ኢኮን፣ እብሊቱ ህዬ መትዳልየት እሊ ክታብ ብዙሕ እንዴ ትጻገመው ለየበተውናቱ፣ እሊ ክታብ እሊ ህዬ ምነ ቀደም እለ ክቱብ ለዐለ ልግበእ ወእብ አፍ ለልትበሀል ለተአከበ ሰበት ቱ። እግለ ግረ እለ ለመጽእ ጂል ዝሕረት ዐባይ ሰበት አዳለው ለወቀይ ለእሉ ሰርገለው እብ ቀለ- ቀሎ ለልትረኤ ኢኮን፣ ምን ታርፌ ዲብ ታርፌ

ህዬ ዲብ ልትሐላለፍ እግል ልነበር ቱ፣ ምነ ቀደም 100 ሰነት ዓዳት ትግራይት እንዴ በሐሰው ክምሰለ እት ታሪክ ለነአምሮ ህዬ ቀደም እለ ውላድ ጋነ እብ ዕን ስያሰቶም ለከትበው አክትበትመ ዐለ፣ እሊመ እግል ሸዐብ ትግሬ ኔፍዓይ ጋብእ ህለ፣ ክታብ ሜራስ ህዬ ኖሶም ሰብኡ ሰበት ከትበው እግል ዓዳትነ ለለሐፍዝ ወለጠውር ወቀይ ቱ፣ ክሎም ቄርአት ህዬ እግል ልትዛበው ሌጠ እንዴ ኢገብእ እንዴ ቀርአው። እግል ለአግሙሉ ወተሐይስ ተሐምቅ ዲብ ልብሎ እግል ልጠውሩ ወረአዮም እግል

ክታብ ሜራስ . . . ልወስኮ እቱ እትፋኔ፣ እግልሚ ለዲብ እሊ ክታብ ህሌት ዝሕረት አስልነ እግል ኢነአብዴ ወዓዳትነ እግል ኢነሀምል ሰበት ሰዴ፣ ዲብ አሀምየት ታሪክ ኦሮት በዐል ፍክር ወፈይለሱፍ ለቤለ ዶል እንረኤ።- ‘’ታሪኩ ለኢቀርእ ገቢል ዲብ እድንየ እግል ልንበር ኢለአስትህል’’ ታሪክነ እግል ንቅረእ ህዬ አሰልፍ እንዴ ከምከምናሁ ዲብ ክታብ እግል ንክተቡ ብነ፣ እግልሚ ገሌ ቆምያት እብ ስኢን ክታበት ወቅራአት ታሪከን ምን እድንየ ለሰርተ ወሰሩመ ዲብ ገበይ በደ ገይስ ለህለ ሑድ ኢኮን፣ ሕናመ እለ ሕነ ዮም ሕርየት ምን ረከብነ ታሪክነ እግል ንክተብ ወዓዳትነ እግል ንሕፈዝ ኩስኩስ እግል ኒበል በክት ለረከብነ፣ ሕኩመትነ ህዬ ዓዳት ገቢለ ወቆምያተ ጀ’ላብ እግል ትጠውር ለትፈናተ መናሰባት ዲብ ወዴ ወሙእተመራት ዐቦት ሀገጊት ዲብ ትነዝም። አክበት በሐስ ዲብ ተአ’ዳሌ ወእግለ ልብሕሶ ወከትቦ ዲብ ተአትናይት ወትሰዴ አስክ ክምኩም ታሪክ ኤረትርየ ለለአበጽሕ ስታቲባት ተአፈግር ወእት ፍዕል ተውዕል ሀለዮተ ሰመዕ በሲር ናይለ ገብእ ለህለ ጅህድ ወጸገም ቱ፣ ከክታብ ሜራስ እግል ኖሱ ኦሮት ምነ እብ መትአያስ ኬትበት ወአትናያት ሕኩመት ወጀብሀት ለትዳለ ክታብ ቱ፣

1- አማንቱ ክምሰለ ለትበሀለ ዲብለ ዕንዋኑ (ሜራስ ምን ዓዳት ገባይል ትግሬ ለትሐየበት ዝሕረት) እትሊ ክታብ ለህሌት ዝሕረት ክምቱ ምን ህግየ አማን ኢፈግረው፣ ክእነ ዝሕረት ናይለ እት ዘበን ቅዱም እብ ከረ መርሑም ነፈዕ ወድ ዕትማን ለትከተበ ዓዳት። አድጋማት ወሐልየት ትግራይት እግል ተአክብ ወትክተብ ህዬ። እበ ኦሮ እንክር ዕቅበት ዓዳት እት ገብእ። እበ ካልእመ ዝክረት ናይለ እንዴ ኢልትሐለሎ ዓዳት ትግራይት እንዴ ከትበው ለአጽነሐውነ ክም ከረ መርሑም ነፈዕ ወድ ዕትማን ቱ፣

2- እብ ድግም ወደአል እሙራም ወሕቡራም ለዐለው አርባዕ አንፋር (ሐንቴ አድጋማት ሰብ አጥዐሚቶ) ለልብል ሰመው ወህቶም ህዬ።- ምን 3 አስክ 15

1- ሐመድ ተሌ 2- ሐመድ አምሰ 3- ወድ ባሸቂር 4- ወድ ዕዋል፣ ወእግል ሐመድ ተሌ ወሐመድ አምሰ ለከስስ ሌጠ እተ ክታብ ተሀደገ። ዑመር ወድ ባሸቂርመ ዲብ (ገጽ 324-328) ገሌ ምንለ ሕላይ ወመድእላይ ክም ዐለ ተሀደገ፣ ምናተ አሻይር አርኤቶም፣ እብለ ትግበእመ እብ ሌሀ። ምድር ጸብሐ ወእት ረአሰ እት ለሀንጦጥሎ ሌጠ ካልአይት ምዕል እግል ትምሴ ባካት ሰዐት ሰለስ አልዐስር ገብአ፣ እት ክእነ ለትመስል መራር ወስድት መርሐለት’ቶም ህዬ ምን በረ ብዕድ ምኑ ለከብድ ተየልል ሕሩባት። እንሰሓብ ሰውረት ኤረትርየ ምን አፌት አስመረ አስክ አድብር ሳሕል። እቅባለት መግዘም እስትዕማር ካልእ ዶለ… ለትሓበረ ዲቦም፣ ሐናን እት ፍንጌ ሞት ወሐዮት እንዴ ሐድገወ አስክ ቤቶም ለፈግረው ሐቆ እሊ ክሉ ተየልል’ቶም፣ ግረ እላቱ እድሪስ አስክ ዐድ ለሐድገዮም ውላዱ ወዳሩ እት ገይስ እበ ብልሕት ጀርደት አረጋይ ምን ገጽ እድንየ እብ ለተሻዕልል ገበይ ለትቀተለ፣ ለእብ ፈርሐት ወለውቀት። ውፋቅ። መቅርሕ ወጣፍሕ መናበረት ትትአ’መር ለዐለት ዓይለት ዐድ እድሪስ። አንፋረ እንዴ ትፈናጠረው ዔማት ገሀይ። ሐዘን።ድመል።ሸቀላት ወዐዛብ እተ ታርፋት ለዐለየ ሕረም ወመትፈንጣር ወሞት ህዬ አተ ብዕዳም ለጀሬት፣ ልሳዕ ፋጥነ ወለተርፈየ ክልኤ አዋልደ። ለእኪተን አዜመ እብለ ኢሐልፈተን፣ እብ በደ ሐዮተን ለልትጀራረብ ጻብኢት አረጋይ አምዕላይት ሙነተን እንዴ ገብአት አተላሌት፣

ምንቱ ወድ ባሸቂር ወዲብ አየ አካን ትወለደ? እተ ክታብ ኢትሀደገ፣ ወኢኖ ሊትማንመ ምን ሔልየት ዐድ ትማርያም ቱ እንዴ ቤለ ፈቅደዩ፣ ወከምሰልሁመ ወድ ዕዋል ለሰሙ ትሰ’ሜት። እግሉ ለከስስ ላኪን ሐበት ለትሀደገት አለቡ፣ ከመዳልየት እተ ተንቂሕ ወመራጀዐት እሊ ክታብ ናቅሰት ለህሌት ክም ለአተሞ ብዙሕ ሰእዮብ ብዬ፣

2- ከንቴባይ ጸሊም ወዐሊ-ምዖ ከንቴባይ ጸሊም አየ ክም ዐለ ድጌሁ እተ ክታብ ሜራስ ኢትሀደገ፣ ወምንለ ለልትበሀል ሐቆ አድሁይ ዳሳት ትፈንጠረ ሓክም ዲብ ክፈል ከበሰ (ሐማሴን) ወክፈል ሰምሀር ዐለ ልትበሀል፣ አቡሁ ተስፎም ወሐዉ ሰገደኣብ- ወሰብሓትለኣብ- ሰመሬኣብ ልትበሀሎ፣ ወላመ እሱሎም አስክ አዜ ዲብ ጀፈር ዐዲ- ሐወሸ ወሐዲሽ ዐዲ (ዐዲ አንስቲ) ወዐንሰበ ህለው፣ ወዐሊ ወድ- ምዖ ድጌሁ ዲብ ዳሳት ዐለ ወህቱ ወከንቴባይ ጸሊም ቀቢለት ደግደጌ ወልደቶም፣ ወምንለ ርዋያት ዐሊ ወድ መዖ ሓክም ዳሳት እት ሀለ። ሕረጽ እግል ማጽ ለአሰብር ምነ ይዐለ ልትበሀል፣ ወእብ ሰበብ ማጽ ሰበርኩም እንዴ ቤለ እግል ጸውረ ህዳይ ፍሩር ዲቡ ዲብ እንቱ ጽዋሮም ወሐይወት እንሳሆም እንዴ ካረ ምኖም ልብሎ፣ ወእለ ርዋየት አስክ አዜ ለዐባዪ ደጉማ ወዲብ ገሌ ክቱብ ሀለ መሰለን ምንለ መራጅዕ።-

1- ታሪኽ ቀባይል ሐባብ ወሐማሴን- እብ መሐመድሳልሕ ድራር

2- ፊተውራሪ ሚኪኤል ሐሰመ ረከ- ዛንታ ኤሪትራ ገጽ 117-118 ወእለ ርዋየት ፍንጌ ጸውረ ወደግደጌ ለገብአት ብዝሓም ለአሙረ ወክሱሰን ቀባይል ሰምሀር ወሳሕል፣ ወደግደጌ ሐቆ ሐርብ ምስል ጸውረ ምን ገጽ ዳሳት ትፈንጠረው ወአስክ አዜ ይአቅበለው ወዳሳት ሀገግም አብያቶም ወቀብር ዐሊ ወድ-ምዖ ተዐቅብ ህሌት፣ ወለ ርዋየት ከንቴባይ ጸሊም ሓረበዮም ለትብል መርጀዕ (ዔማት)

ኢትረከበ ምን ገብእ። ክም ጌጋ ትትሐሰብ፣

4- ክስከስ (ገጽ 346-347) እሊ ህዱግ ለህለ ክታብ አማንቱ ወእት ረአሱ ገሌ ምን ልትወሰክ ነፍዕ